मुलांचा स्क्रिन टाईम वाढतोय, पालकांनी मुलांवर लक्ष ठेवणे गरजेचे

​मुलाच्या मेंदूच्या विकासासाठी स्क्रिन टाईम कमी करावा​

व्हर्च्युअल ऑटिझमचे मूल्यांकन करणे आव्हानात्मक ठरते. परंतु मुलाच्या मेंदूच्या विकासासाठी आणि संपूर्ण कुटुंबाच्या मानसिकआरोग्यासाठी तसेच मुलाची ऑटिस्टिक लक्षणे, ऑटिझम स्पेक्ट्रम डिसऑर्डर किंवा आभासी ऑटिझममुळे दिसून येताय की नाही हे पाहणे महत्वाचे ठरेल. भारतात ऑटिझमचे प्रमाण वाढत असून यामुळे पालक, शाळा आणि आरोग्यसेवा व्यावसायिकही चिंताग्रस्तझाले आहेत. त्यामुळे स्क्रिन टाईम कमी करण्याची गरज आहे.

​असमान्य वर्तनाची समस्या वाढीस​

पूर्वीच्या पिढ्यांपेक्षा हल्लीच्या पिढीतील मुलांना इलेक्ट्रॉनिक माध्यमांमध्ये जास्त रस दिसून येतो. तज्ज्ञांनी केलेल्या अभ्यासानुसारवाढलेला स्क्रीन टाईम वेळ हा मेलेनोप्सिन-संप्रेषण करणारे न्यूरॉन्स आणि कमी झालेल्या गॅमा-अमीनोब्युटीरिक ऍसिडन्यूरोट्रांसमीटरशी संबंधित आहे, ज्यामुळे असामान्य वर्तन, मानसिक आणि भाषिक विकास कमी होतो आणि इतर समस्या येतात.

​स्क्रीनच्या वापराचा मेंदूवर काय परिणाम होतो?​

लहान मुलांना दररोज चार किंवा त्याहून अधिक तास गॅजेट्सचा वापर करत असतील तर अशा पालकांना तज्ज्ञांनी सावधानतेचा इशारा दिला आहे.आभासी जगात जास्त वेळ घालवल्याने लहान मुलांच्या मेंदूवर दुष्परिणाम होतो. यामुळे बोलण्यात तोतरेपणा येऊ शकतोतसेच मानसिक समस्या उद्भवू शकतात.

(वाचा – मलायका आणि अरबाजचे पॅरेंटिंग का आहे प्रेरणादायी, घटस्फोटानंतर मुलांना कसे सांभाळावे)

​संवाद साधण्यास येते अडचण​

अतिरिक्त स्क्रीन टाईम मेंदूच्या मेलाटोनिन आणि डोपामाइनच्या उत्पादन वाढीस कारणीभूत ठरते. रात्री चांगली झोप येण्यासाठी संघर्षकरावा लागतो, लोकांशी संवाद साधताना अडचणी येतात आणि त्यांना नैराश्य आणि राग देखील येऊ शकतो. यातून निर्माण होणाऱ्याआक्रमकतेमुळे त्यांच्या नातेसंबंधांना हानी पोहोचू शकते आणि त्यांचा स्वाभिमानही कमी होऊ शकतो.

(वाचा – लहान मुलांसाठी साखर धोकादायक? मुलांच्या आहारातील साखरेचे प्रमाण कसे नियंत्रित कराल)

​गॅजेट्सपासून ठेवावे दूर​

मुलाच्या मूलभूत विकासाच्या गरजांचा आदर करणे महत्त्वाचे आहे. मुलांनी संवाद साधणे, सहानुभूती दाखवणे आणि गंभीर सामाजिककौशल्ये आत्मसात करणे शिकले पाहिजे. पालकांनी दररोज मुलांशी संवाद साधला पाहिजे. प्री स्कूलरसाठी स्क्रीन टाईम दररोज एक तासापेक्षा जास्त नसावा. मुलांनी त्यांच्या वाढीसाठी आणि आरोग्यासाठी आवश्यक असलेल्या अतिरिक्त क्रियाकलापांमध्ये भाग घेतला पाहिजे. मुलांच्या चांगल्या आरोग्यासाठी आणि मेंदूच्या विकासासाठी त्यांना गॅजेट्सपासून दूर ठेवणे योग्य राहील. इलेक्ट्रॉनिक स्क्रीन मीडियाच्या अत्याधिक वापरामुळे एखाद्या मुलास व्हर्च्युअल ऑटिझम समस्या सतावू शकते.

(वाचा – नवजात बाळाचे नाव नाही सुचत, उडतोय गोंधळ तर बारशासाठी अशी निवडा युनिक नावे)

​एएसडीमध्ये होतेय वाढ​

ऑटिझम स्पेक्ट्रम डिसऑर्डर (एएसडी) अधिक सामान्य होत चालला असून अनेक संशोधनानुसार त्याचे जास्त प्रमाणात निदान केलेजात आहे. मागील पिढ्यांच्या तुलनेत, आजकालची मुले इलेक्ट्रॉनिक माध्यमांचा वापर अधिक प्रमाणात करतात. काही संशोधनांनुसार, स्क्रीनचा वाढलेला वेळ मेलेनोप्सिन-एक्सप्रेसिंग न्यूरॉन्स आणि न्यूरोट्रांसमीटर गॅमा-अमीनोब्युटीरिक ऍसिड (GABA) मध्ये घट, ज्यामुळे असामान्य वर्तन, विकासात अडथळे इतर समस्या उद्भवतात.

अशाच अधिक लाइफस्टाइल, हेल्थ, फॅशन, ब्युटी, होम डेकोर, रिलेशनशिप, हॅक्स यावरील अधिक माहितीसाठी क्लिक करा maharashtratimes.com