World TB Day 2023: टीबीचा आजार ठरतोय प्राणघातक, लवकर निदान होणे गरजेचे

टीबीचा झालाय लक्षात येण्याच्या मार्गातील अडथळे

टीबी ही एक प्रमुख आरोग्य समस्या आहे. टीबीचा आजार झालेल्या व्यक्तींची संख्या आणि हा आजार झाला आहे हे लक्षात येऊन ते नोंदवले गेलेल्या केसेसची संख्या यांच्यातील वाढते अंतर हे यामागचे कारण आहे.
लिंग असमानतेशी संबंधित सामाजिक-सांस्कृतिक अडथळ्यांमुळे टीबीचे निदान होऊन त्यासाठी आवश्यक काळजी व उपचार घेतले जाणे यावर प्रचंड परिणाम होतो. रोगाविषयी पुरेशी आणि योग्य ती माहिती नसणे, सामाजिक कलंकाची भीती यामुळे अनेक व्यक्ती टीबीची लक्षणे लपवतात. सहाजिकच आजाराचे निदान होण्यास उशीर होतो.

पुरूषांचे प्रमाण जास्त

संशोधनातून असे दिसून आले आहे की, ज्यांना टीबी झाला आहे असे निदान करण्यात आलेल्या व्यक्तींमध्ये महिलांचे प्रमाण दर २.४ पुरुषांमध्ये फक्त १ इतकेच आहे. महिलांना टीबीची लक्षणे समजून घेणे शक्य नसल्याने आजार फार गंभीर रूप धारण करत नाही तोवर त्या डॉक्टरकडे जात नाहीत.

जागरूकतेचा अभाव, टीबीसाठी आवश्यक असलेली काळजी पुरेशा प्रमाणात घेतली न जाणे, औषधे न घेणे, औषधांवर पुरेसे लक्ष न ठेवले जाणे आणि औषधांचे विपरीत परिणाम होत असल्यास त्यावर नीट उपाय न केले जाणे अशा अनेक कारणांमुळे टीबी केसेसचा दर सातत्याने वाढत आहे.

(वाचा – Black Water नक्की काय आहे? डायबिटीजपासून ते वजन कमी करण्यापर्यंत जबरदस्त फायदे)

जागरूकता गरजेची

ड्रग सससेप्टीबिलिटी टेस्टिंग कमीत कमी वेळात केले जावे यासाठी देशात रोगनिदानासाठीच्या पायाभूत सोयीसुविधांमध्ये वाढ करणे आवश्यक आहे. छातीचे एक्सरे मिळू न शकल्याने आजाराचे निदान करण्यात उशीर होतो आणि चुकीचे उपचार केले जातात. देशातून टीबीचे लवकरात लवकर उच्चाटन करण्यासाठी जागरूकता आणि माहितीशी संबंधित अडथळ्यांविषयी संवेदनशीलता असणे महत्त्वाचे आहे.

(वाचा – Bird Flu Outbreak: बर्ड फ्लू ची कारणे, लक्षणे आणि उपाय )

आजाराचे निदान लवकरात लवकर गरजेचे

टीबीचा प्रसार रोखण्यासाठी आजाराचे निदान लवकरात लवकर आणि अचूक झाले पाहिजे. टीबी अप्रकट स्वरूपात असतो किंवा सहज समजून येतो. अप्रकट स्वरूपातील टीबीमध्ये रुग्णाची रोगप्रतिकार क्षमता जोवर कमजोर होत नाही तोवर काहीच लक्षणे दिसून येत नाहीत आणि आजाराचे रूपांतर सक्रिय टीबीमध्ये होते जो अतिशय संसर्गजन्य असतो.

ज्यांना सक्रिय टीबी होऊ शकतो अशा व्यक्तींचा आजार लवकरात लवकर शोधून काढून त्यावर तातडीने उपचार केले गेले पाहिजेत, जेणेकरून आजाराचा प्रसार होण्यास आळा घातला जाऊ शकतो.

(वाचा – पोट आणि कमरेवरील हट्टी चरबी करेल कमी जास्वंदीचा चहा, काय सांगतात डाएटिशियन )

थुंकीचा घ्यावा नमुना

थुंकीचे नमुने घेऊन स्मीअर मायक्रोस्कोपी आणि कल्चरद्वारे त्यांची तपासणी करण्याच्या पारंपरिक पद्धती लांबलचक आणि वेळखाऊ आहेत. या पद्धतींमुळे उपचारांना उशीर होतो, आजार पसरत जाण्याचा धोका व आजारामुळे मृत्युमुखी पडणाऱ्या व्यक्तींची संख्या वाढते. आधुनिक मॉलिक्युलर डायग्नोस्टिक तंत्रज्ञानाच्या मदतीने टीबीचे निदान करण्यात सुधारणा होऊ शकते.

प्रयोगशाळांच्या क्षमता मजबूत केल्याने टीबीची काळजी घेण्याच्या पद्धतींमध्ये क्रांती घडवून आणता येऊ शकते, तपासणीचे अहवाल अवघ्या काही तासांमध्ये मिळू शकतात आणि रुग्णावरील उपचार लवकरात लवकर सुरु करता येऊ शकतात. टीबी झाला आहे हे लवकरात लवकर लक्षात आल्यास संसर्ग पसरण्याचा दर कमी करता येऊ शकतो.

टीबीसाठी मॉलिक्युलर तपासण्यांचे लाभ

हल्लीच्या काही वर्षात टीबीसाठी डीएनए टेस्ट्स केल्या जाऊ लागल्या आहेत, ज्यामुळे आजाराचे निदान लवकरात लवकर केले जाऊ शकते. या तपासणीमुळे मायकोबॅक्टेरियाम ट्युबरक्युलोसिस बॅक्टेरियाचे डीएनएचे तुकडे असल्यास आढळून येतात व टीबीचा संसर्ग झाल्याचे पटकन लक्षात येऊ शकते.

• या तपासण्या अतिशय अचूक असतात आणि त्यामुळे व्यक्तीच्या थुंकीमध्ये किंवा शरीरातील इतर द्रवांमध्ये टीबीचे जंतू आहेत किंवा नाहीत हे पटकन लक्षात येऊ शकते
• औषधांना दाद न देणाऱ्या टीबी प्रकारांना ओळखण्यात डीएनए तपासण्या खूप उपयोगी ठरतात. हल्ली हे प्रकार सर्रास आढळून येत आहेत
• मॉलिक्युलर डायग्नॉस्टिक्स टेस्ट्स सर्वत्र उपलब्ध झाल्यास, औषधांना दाद न देणाऱ्या टीबीसहित सर्व टीबी ओळखू येण्याच्या सुविधेचा प्रसार होईल
• मॉलिक्युलर टेस्ट्समुळे तपासण्यांचे अहवाल खूप कमी वेळात मिळतील, उपचार वेळेत सुरु करता येतील