म्हातारपणाचे तारुण्यात रूपांतर करणारे रसायन, हार्वड शास्त्रज्ञांचे ऐतिहासिक संशोधन

Medical Science: म्हातारपण अनेकांना आवडत नाही. आपण नेहमी चिरतरुण असावे असे प्रत्येकाला वाटते. त्यामुळे अनेकजण म्हातारपणातही आपण तरुण कसे दिसू यासाठी प्रयत्नशील असतात. आता अशा व्यक्तींसाठी आनंदाची बातमी आहे. अमेरिकन संशोधकांनी एका अभूतपूर्व अभ्यास समोर आणला आहे. त्यामध्ये वृद्धत्व आणि वयासंबंधित रोगांविरुद्धच्या लढ्यात एक महत्त्वाचा टप्पा गाठण्यात आला आहे. हार्वर्ड मेडिकल स्कूल आणि मॅसॅच्युसेट्स इन्स्टिट्यूट ऑफ टेक्नॉलॉजी (एमआयटी) शास्त्रज्ञांच्या पथकाने एका रसायनांचा शोध लावला आहे. हे रसायन कोशिकांचा तरुण होण्यासाठी पुनर्प्रोग्राम करतात. पूर्वी, हे केवळ शक्तिशाली जनुक थेरपी वापरून शक्य होते.

एजिंग-यूएस या जर्नलमध्ये यासंदर्भातील निष्कर्ष प्रकाशित झालेले आहे. यानुसार यामानाका फॅक्टर नावाची विशिष्ट जनुकाची अभिव्यक्ती, प्रौढ पेशींना प्रेरित प्लुरिपोटेंट स्टेम सेल (NS:SAIL) (iPSCs) मध्ये रूपांतरित करू शकतात, असे संशोधनातून समोर आले आहे. या शोधामुळे (ज्याला २०१२ मध्ये नोबेल पारितोषिक मिळाले होते), पेशींना खूप तरुण आणि कॅन्सरग्रस्त न बनवता सेल्युलर वृद्धत्व वाढण्याच्या उलट करणे शक्य आहे का? असा प्रश्न निर्माण झाला.

नवीन अभ्यासात संशोधकांनी काय केले?

नवीन अभ्यासात, संशोधकांनी अशा रेणूंचा शोध घेतला जे एकत्रितपणे, पेशींच्या वृद्धत्वाची प्रक्रिया उलट करू शकतात आणि मानवी पेशींचे पुनरुज्जीवन करू शकतात. त्यांनी उच्च-थ्रूपुट सेल-आधारित असेस विकसित केले जे तरुण पेशींना जुन्या आणि सेन्सेंट पेशींपासून वेगळे करतात. ज्यामध्ये ट्रान्सक्रिप्शन-आधारित एजिंग क्लॉक्स आणि रिअल-टाइम न्यूक्लियोसाइटोप्लाज्मिक प्रोटीन कंपार्टमेंटलायझेशन (NCC) परख समाविष्ट आहेत.

एका रोमांचक शोधात, टीमने सहा रसायनांचे मिश्रण ओळखले ज्याने एनसीसी आणि जीनोम-व्यापी ट्रान्सक्रिप्ट प्रोफाइलला तरुण अवस्थेत पुनर्संचयित केले. तसेच एका आठवड्यापेक्षा कमी कालावधीत ट्रान्सक्रिप्टोमिक वृद्धत्व पूर्ववत केले.

‘आता आपण ते उलट करू शकतो’

हळूहळू वय वाढवणे, ही आतापर्यंत आम्ही करू शकत असलेली सर्वात चांगली गोष्ट होती. पण नवीन शोधानुसार आता आपण हे उलट करू शकतो, असे हार्वर्ड येथील जेनेटिक्स विभागाचे प्राध्यापक आणि प्रमुख डेव्हिड ए. सिंक्लेअर म्हणाले. ते म्हणाले, ‘या प्रक्रियेसाठी पूर्वी जनुक थेरपी आवश्यक होती, ज्यामुळे त्याचा व्यापक वापर मर्यादित होता.’

पेशींमध्ये विशिष्ट यमनाका जीन्स विषाणूजन्यपणे आणून अनियंत्रित पेशींच्या वाढीशिवाय सेल्युलर वृद्धत्व उलट करणे खरोखर शक्य आहे, असे हार्वर्डच्या संशोधकांनी पूर्वी दाखवून दिले होते.

ऑप्टिक नर्व्ह, मेंदूच्या ऊती, मूत्रपिंड आणि स्नायू यांच्यावरील अभ्यासाने आशादायक परिणाम दाखवले आहेत. सुधारित दृष्टी आणि वाढलेले आयुष्य उंदरांमध्ये दिसून आले आहे. अलीकडेच माकडांमध्ये दृष्टी सुधारल्याचा अहवाल आला आहे.

नवीन शोध क्रांतिकारी बदल घडवून आणू शकतो

या नवीन शोधाचे परिणाम दूरगामी आहेत, ज्यामुळे पुनरुत्पादक औषध आणि संभाव्यतः संपूर्ण शरीर कायाकल्पाचा मार्ग खुला होतो. जीन थेरपीद्वारे वृद्धत्वासाठी रासायनिक पर्याय विकसित केला जाईल. हे संशोधन वृद्धत्व, जखम आणि वय-संबंधित रोगांच्या उपचारांमध्ये क्रांती घडवू शकते.कमी खर्च आणि कमी वेळेत हे शक्य होऊ शकते.

एप्रिल 2023 मध्ये माकडांमधील अंधत्व पूर्ववत करण्यात सकारात्मक परिणाम दिसले होते. त्यानंतर वय मागे नेण्याच्या जीन थेरपीसाठी मानवी क्लिनिकल चाचण्यांसाठी तयारी सुरू आहे.

वय-संबंधित रोगांवर अधिक प्रभावीपणे उपचार केले जाऊ शकतात, दुखापतींवर अधिक कार्यक्षमतेने उपचार केले जाऊ शकतात आणि संपूर्ण शरीराच्या पुनरुज्जीवनाचे स्वप्न सत्यात उतरते, अशा भविष्याची हार्वर्ड टीम कल्पना करत आहे.